EKONOMSKI KARTELI I NEKONKURENTNO PONAŠANJE U INDUSTRIJI SPORTA

Apstrakt

Svrha ovog rada je da istraži pojavu i posledice kartelskih sporazuma na globalnom tržištu sporta, kao i da ukaže na štetne efekte preovlađujućih oblika nekompetitivnog tržišnog ponašanja. Karteli u sportu su koluzivni dogovori međusobno konkurentnih timova koji zajednički nastupaju na tržištu sa ciljem zaštite uzajamnog poslovnog interesa. Kartelizacija sportskog tržišta je nastala kao rezultat rastuće komercijalizacije industrije sporta, koja je transformisala mnoge sportske organizacije, timove i klubove u svojevrsna preduzeća sa enormnim zaradama. U članku se primenjuju meta-analiza i desk istraživanje, odnosno sistemski pregled i analiza relevantnih naučnih i stručnih radova iz ove oblasti. Kartelni dogovori u savremenom elitnom sportu direktno podrivaju slobodnu konkurenciju između igrača kontrolisanjem njihovih prava tokom postupka regrutovanja, njihovih ugovora, visine njihovih plata i uslova trgovine igračima, kao i nametanjem ograničenja na njihovo pripadništvo određenom klubu. Na taj način kartelizacija tržišta sporta ugrožava javni interes, zanemaruje potrebe društvene zajednice i urušava integritet samog sporta. Pored kartela, u radu su predstavljene i druge forme nekonkurentnog ponašanja poput nelojalnog ponašanja učesnika na sportskom tržištu, sporazuma o visini plata, pravila o transferu igrača, komercijalizacije prava na emitovanje sportskih takmičenja, unapred sklopljenih dogovora pri prodaji ulaznica i dr. Ovu temu prirodno prate i neka etička razmatranja koja upućuju na kontroverze savremenog sveta sporta i vezu između ekonomskih uspeha kartela i njihovog neetičkog ponašanja. Karteli donose ogromne koristi za odabranu manjinu na direktnu štetu većine stejkholdera u sportu, a samim tim i šireg društvenog interesa.